درمان بیماری باورزش
درمان بيماريها با ورزش
ورزشهاي گوناگون، به ويژة ورزشهائي كه ملايم و روي برنامه منظم باشند از بروز بيماريها جلوگيري كرده و نقش پيشگيري را بر عهده دارند، بلكه قادرند در بسياري از بيماريها مؤثر واقع شده و يك رل درماني را از نظر علم پزشكي برعهده بگيرند.
مروري كوتاه بر اثرات درماني ورزش در ارگانهاي مختلف بدن و بيماريهاي گوناگون اين نكته را ثابت مي‌كند.
درمان درد مفاصل
يكي از راههاي درمان دردهاي مفاصل ورزش روزانه، تحت نظر مربي و پزشك است. امروزه به خوبي ثابت شده است كه ورزش مي‌تواند دردهاي مفاصل از جمله مچ پا، زانو، كمر، دستها، شانه و گردن را درمان كند.
اين ورزشها هر روز بايد انجام شود و حركات تحت نظر مربي باشد، تا بهبودي حاصل شود.
درمان فشار خون بالا
با انجام ورزشهاي معمولي همراه با رژيم غذائي و استراحت مناسب طي يكسال مي‌توان فشار خون ماكزيمم را از 17 به حدود 14 رسانيد.
به وضوح روشن است كه ورزشكاران معمولاً دچار عوارض فشار خون نمي‌شوند. ورزش حتي در سنين 60 ـ 80 سالگي مي‌تواند در متعادل نگهداشتن فشار خون سهيم باشد. زيرا در اثر ورزش، عروقي كه در سطح بدن جريان دارند، انبساط يافته و در نتيجه جريان خون افزايش مي‌يابد و فشار خون سقوط مي‌كند. اصولاً افزايش فشار خون در كساني كه فعاليت بدني كمتر دارند، بيشتر مشاهده مي‌شوند.
ورزش در مبتلايان به افزايش فشار خون
بيماراني كه فشار خون دارند بايد به اين نكات توجه كنند:
1. ورزشهائي چون پياده‌روي و كوهنوردي به خوبي قادرند فشار خونهاي نامتعادل را درمان كنند.
2. ورزشهائي مثل: وزنه‌برداري، هل دادن وسيلة سنگين، حمل بار سنگين، كوبيدن ميخ به ديوار و... اينگونه فعاليتها، باعث افزايش فشار خون مي‌شوند.
3. فعاليت ورزشي منظم و مناسب و روزانه و يا حداقل 3 بار در هفته و هربار به مدت 30 الي 45 دقيقه در طي 10 هفته باعث كاهشي به ميزان 15 تا 25 ميلي‌متر جيوه فشار خون ميشود.
درمان ازدياد چربي خون
ورزش منظم و مستمر در بيماراني كه داراي چربي خون بالائي هستند، قادر است كلسترول و چربي مضر خون ( LDLكلسترول) را كاهش و در عوض باعث ازدياد چربي مفيد خون (HDL)بشود و در نتيجه از اثرات ناشي از ازدياد چربي خون در بروز بيماريهاي قلبي عروقي و سنگهاي صفراوي جلوگيري كند.
همچنين ورزش وزن افراد چاق را پائين مي‌آورد، كاهش وزن به كاهش چربي خون كمك زيادي مي‌كند.
درمان دردهاي قلبي و سكته قلبي
انجام ورزشهاي سبك طبق آمارهاي جهاني نه تنها قادر است انواع دردهاي قلبي پايدار و غيرپايدار را تسكين و كاهش دهد، بلكه قادر است سبب حل شدن لخته‌هاي داخل خون شرياني قلب شده و از بروز سكته‌هاي بعدي، ممانعت به عمل آورد.
همچنين ورزشهاي سبك مانع از رسوب پلاكتهاي چربي در داخل عروق كرونر قلب و يا عروق ساير نقاط بدن شده و در پيشگيري بيماريهاي قلبي و عروقي آينده در نزد افرادي كه يكبار به انفاركتوس مبتلا شده‌اند، دخيل است.
ورزش در بيماران قلبي
بيماران قلبي كه مي‌خواهند با ورزش كردن سلامت خود را بازيابند، به نكات زير دقت كافي داشته باشند:
1. بيماران بايد توجه داشته باشند كه افزايش وزن، بالا بودن چربيهاي خون و استعمال دخانيات از عوامل مستعد كننده و خطرساز بيماريهاي قلبي هستند.
لذا توصيه ميشود وزن خود را متعادل نگه داشته و از چاق شدن بپرهيزند.
چربيهاي خود را با رعايت رژيم غذائي، ورزش و در صورت لزوم تجويز دارو توسط پزشك در حد مطلوب حفظ كنند.
از استعمال دخانيات بپرهيزند.
2. هيچگاه تا يك ساعت بعد از خوردن غذا، اقدام به پياده‌روي سريع و ورزش نكنند.
3. بهترين ورزش پياده‌روي نسبتاً تند است. ابتدا با 2 تا 3 دقيقه شروع كرده و سپس روزانه يك تا دو دقيقه به مدّت آن اضافه كنيد تا به 30 تا 45 دقيقه در روز برسد.
4. شدت ورزش بايد به حدي باشد كه دچار احساس تنگي نفس، خستگي شديد و يا درد سينه و سرگيجه نشوند و در صورت بروز هر يك از حالات فوق بلافاصله ورزش را متوقف كرده و در صورت وجود درد سينه يك عدد قرص زير زباني نيترو گليسيرين گذاشته به پزشك مراجعه كنند.
5. از ورزش در آب و هواي گرم و مرطوب بپرهيزند.
6. از انجام فعاليت بدني و ورزشهائي كه زور زدن زياد لازم دارد و حركت چنداني صورت نمي‌گيرد، مثل: وزنه‌برداري، هل دادن ماشين، شنا رفتن، دمبل زدن و... جداً پرهيز كنند.
7. در صورت بروز سرگيجه، درد سينه و يا تنگي نفس شديد، حين و بعد از ورزش بلافاصله به پزشك مراجعه كنند.
8. از خوردن غذاهاي سنگين و چرب، قهوه و كاكائو بپرهيزند.
9. از شركت در ورزشهاي مسابقه‌اي كه فشار روحي و فيزيكي زيادي دارند اكيداً خودداري كنند.
10. در صورت ابتلا به بيماريهاي شايع نظير سرماخوردگي و غيره از انجام فعاليت ورزشي تا بهبود خودداري كنند.
11. از دوش گرفتن يا شنا كردن در آب سرد و گرم خودداري كنند.
12. بيماراني كه داروهاي ضد انعقادي نظير (وارفاين، كومادين، آسپرين) استفاده مي‌كنند بايد از انجام فعاليت ورزشي كه خطر حادثه و خونريزي وجود دارد، خودداري نمايند.
درمان بيماري ديابت (مرض قند)
امروزه ثابت شده كه ورزشهاي مناسب در نزد افرادي كه به ديابت مبتلا هستند و حتي انسولين نيز تزريق مي‌كنند، بسيار مفيد بوده و مقاومت بدن را در برابر عوارض حاصله از اين بيماري بيشتر مي‌كند.
ورزش در بسياري از اوقات همراه با رژيم غذائي مناسب باعث بهبودي و رفع بيماري ميشود و بيماران نيازي به مصرف داروهاي پائين آورندة قند خون پيدا نخواهند كرد.
ورزش در بيماران ديابتي
در صورتي كه مبتلا به ديابت هستيد، توجه به نكات زير و رعايت آنها بسيار كمك كننده خواهد بود.
1. افراد چاق با كم كردن وزن، در كنترل قند خون با پزشك معالج خود همكاري كنند.
2. ورزش به بهبود تنظيم قند خون كمك مي‌كند و با افزايش تعداد و حساسيت گيرنده هاي هورمون انسولين در سطح سلولها باعث افزايش اثر انسولين ميشود و لذا كنترل ديابت راحت‌تر صورت مي‌گيرد.
3. عضلات بيماران ديابتي كه لاغر شده، با ورزش قابل ترميم و بازگشت به حالت اوليه مي‌باشند.
4. با ورزش مناسب از بروز ضايعات قلبي، عروقي، مرض قند، تا حدي بكاهيد.
5. بيماراني كه از قرص خوراكي ضد ديابت استفاده مي‌كنند بايد توجه داشته باشند كه با ورزش ممكن است قند خون آنها شديداً كاهش يابد، لذا از ورزشهاي طولاني مدت بپرهيزند.
6. گاهي قند خون حين ورزش به شدت كاهش مي‌يابد، لذا بايد هميشه مقداري قند، شكر، آب نبات، شكلات و... همراه داشته باشند و در صورت بروز علائم كم شدن قند خون (لرزش، تعريق زياد، طپش قلب، بي‌حالي و بي‌رمقي، سرگيجه و سردرد) از آن استفاده كنند.
7. از انجام ورزشهاي سنگين مثل كوهپيمائي خصوصاً در هواي گرم تابستان و به مدت طولاني، وزنه‌برداري، كشتي، بوكس، پرش و به طور كلي ورزشهائي كه امكان آسيب شديد به اندامها و احتمال شكستگي استخوانها وجود دارد بپرهيزند.
8. اگر در محيط گرم به مدت طولاني ورزش كردند حتماً از آب فراوان استفاده كنند.
9. بيماران ديابتي كه مبتلا به اختلال كليوي هستند، بايد از ورزشهاي سنگين بپرهيزند.
10. هميشه تحت نظر مربي و با توجه به توصيه‌هاي پزشك معالج ورزش كنند.
11. در انتخاب كفش ورزشي دقت لازم را بكنند تا دچار زخم انگشتان پاها نشوند.
12. بعد از هر ورزش پاهاي خود را با آب ولرم بشويند و از سالم بودن پوست آنها مطمئن شوند.
درمان بيماريهاي ريوي
با انجام 3 بار در هفته ورزش متعادل و هر بار نيم ساعت مي‌توان مقاومت عضلات و اعضاي داخلي بدن را بيشتر كرده و ظرفيت انتشار اكسيژن را در ريه‌ها افزايش داد و به دنبال آن از تنگي نفس و فيبروز بافتها جلوگيري كرد و در افراد سيگاري كه ساليان درازي اين ماده سمي را وارد ريه‌ها كرده‌اند و اينك پس از حدود 15 الي 20 سال منتظر بروز بيماريهائي چون آسم، آمفيزم و برونشيت مزمن هستند، ورزش قادر است توان و تحمل عضلاني ريه را بيشتر كرده و تهوية ريه را آسانتر كند.
ورزش در بيماران ريوي
بيماران ريوي بايد به اين نكات توجه داشته باشند:
1. از استعمال دخانيات و ارتباط نزديك با افراد سيگاري بپرهيزند.
2. هرگز احساس نااميدي نكنند و با مراجعه مرتب و منظم به پزشك دستورات او را اجراء كنند.
3. حتماً كاري مناسب با روحيه و وضع جسماني خود داشته باشند.
4. محيط زندگي را در نقاط خوش آب و هوا انتخاب كنند.
5. فعاليت بدني روزانه را از پياده روي كوتاه مدت، ابتدا جهت خريد نان و شير و مايحتاج منزل شروع كنندو در درجه بعد فعاليت را افزايش داده و حتي الامكان روزي 20 تا 30 دقيقه پياده روي كنند.
6. به ورزش و فعاليت بدني مثل دارو و رژيم غذائي به عنوان يك دستور درماني ضروري بنگرند.
7. نفسهاي عميق بكشند و هنگام خارج كردن هواي بازدمي لبهاي خود را جمع كنند، اين عمل باعث كاهش تنگي نفس ميشود.
8. ورزش شنا، دوچرخه سواري و پياده روي مناسب‌تر از بقيه ورزشهاست.
9. حتي الامكان در محيط و هواي سرد ورزش نكنند.
اثرات ورزش در شادابي روح و روان
حين ورزش، ترشح ميانجي‌هاي عصبي و شبه مرفين، مثل انكفالين ها و اندروفينها و سروتونين در خون افزايش يافته و با اثرات ضد درد خود قادرند در فرد ورزشكار نشاط و سرور ايجاد كنند.
در عصر حاضر بيماري اعصاب مهمترين و شايعترين بيماريهاست، ورزش مي‌تواند، اعصاب را قوي و اسپاسمهاي عصبي را تسكين
براي كسب آمادگي جسماني چه بايد كرد؟
اشاره
مطلب پيش رو، با اين كه در درجه اول براي واليباليست ها تنظيم شده و راههاي درست تمرين كردن را براي آنها شرح مي دهد و شكل هاي مختلف كار با وزنه و تمرينات قدرتي را براي ورزشكاران واليبال ترسيم مي كند اما در نگاهي وسيع تر و بسيط تر، كاربردي كلي براي تمام ورزشكاران دارد و براي ورزشكاران سايررشته هاي ورزشي نيز بي فايده نيست. اين مطلب مي گويد نقش آمادگي جسماني و توان فيزيكي در پيشبرد اهداف ورزشي در دنياي امروز تا چه حد پراهميت است و راهكارهاي لازم را در اين زمينه ارائه مي دهد.
يك بازيگر كلاس بالاي واليبال بايد صاحب ويژگي هاي فني، فيزيكي و روحي لازم باشد و در دنياي امروز ورزش، آمادگي جسماني همان قدر مهم است كه مهارت هاي فني و كشش روحي. و امروزه روز براين باورند كه قدرت روحي يك ورزشكار فقط زماني شكل مي گيرد كه بتواند توازن خوبي بين آمادگي فيزيكي و برنامه هاي آماده سازي فني خود ايجاد كند و هيچگاه از نظر بدني احساس كمبود نكند.
يكي از اولين وظايف يك مربي اين است كه ابتدا شاگردانش را از نظر بدني چك كند و ببيند چقدر كشش دارند. در اين ارتباط مربي بايد حتماً همه ويژگي هاي شاگردانش را بشناسد ، هر رقابت و مسابقه اي را كه پيش رو است، تخمين بزند و اهداف درستي را براساس شرايط موجود براي تيمش تعيين كند. قسمت بعدي تعيين خط مشي كار براي رسيدن به هدف است.
كارهاي انفجاري
روش اخير مرسوم در واليبال كه به آن «رالي» مي گويند و باعث مي شود هر تيمي چه با زدن سرويس و چه بدون آن در صورت خواباندن توپ در زمين حريف صاحب امتياز شود. برديناميك و پرتحرك بودن بازيهاي اين رشته افزوده است و به همان ميزان نقش آمادگي جسماني و نياز به آن را در واليبال بالا برده است و اصولاً واليبال ورزشي است كه كارهاي انفجاري و پرشهاي لحظه اي و واكنش هاي ثانيه اي در آن بيشترين سهم را دارد. به همان ميزان زمان بازيابي توان (موسوم به «ريكاوري») در اين ورزش بيشتر و اين امر، حساس تر شده است. امروزه در واليبال براي اين كه از حريف امتياز بگيريد، بايد از هر جهت براي واكنش هاي سريع و اجراي حركت هاي سرعتي آماده باشيد و اگر «سرعت» مي خواهيد بايد از نظر جسمي كاملاً ساخته و پرداخته باشيد.
لزوم آگاهي
شايد استدلال شود هنوز نقش تكنيك و مهارت هاي فني در اين ورزش به حد زيادي مي رسد و جز اين هم نيست. از زماني كه پست و واژه ليبرو براي واليبال مرسوم شد، دنياي واليبال به اين سمت رفت كه كارها و وظايف را در اين ورزش حرفه اي تر و دقيق تر كند و وارد جزئيات شود. با اين حال چه ليبروها و چه بازيگران ساير پست ها بايد نسبت به آنچه از بدن خود طي تمرينات و مسابقات مي طلبند و در خصوص چارچوب وظايف شان، كاملاً مهيا و آگاه باشند و بدانند چه مي كنند. فراموش نكنيد كه هر انسان و ورزشكاري از نظر بافت عضلاني يك سري ويژگي هاي منحصر به فرد دارد كه با سايرين به كلي فرق مي كند و طبعاً در برنامه ريزي هاي كلي براي يك تيم بايد اين را لحاظ كرد و همان چيزي را از ورزشكار خواست كه بدنش جواب مي دهد. هرچه وظايف محوطه به بازيكنان بيشتر ميشود، به همان ميزان كارهاي مربيان بدنسازي خطيرتر و مهمتر مي شود زيرا بايدآنها را به اوج آمادگي برسانند.
سريع تر از گذشته
سيستم رالي كه پيشتر وصفش آمد، باعث شده طول مدت مسابقات واليبال تا حدي كوتاه تر شود، زيرا در هر لحظه اي امتيازي رد و بدل مي شود. اما به همان نسبت از واليباليستها چالاكي بيشتري نيز طلب مي شود و بايد سريع تر از گذشته عمل كنند تا بتوانند با شتاب فزون تري كه بر ورزش شان حاكم شده است، بهتر و بيشتر كنار بيايند و هماني باشند كه سيستم رالي مي طلبد و توصيه مي كند. شكي نيست كه هرچه حركت تان فني تر و بيشتر مبتني بر مهارتهاي فردي و گروهي باشد، بدون صرف انرژي چشمگير بدني قادر به كسب امتياز خواهيد بود. اما اگر بدن تان به اندازه كافي قوي نباشد، در نهايت در كورس و رالي هاي دشوار واليبال كم خواهيد آورد و اين، شامل هر ورزش ديگري هم مي شود. گاهي در يك رالي، توپ ۱۵بار از اين سو به آن سوي تور منتقل مي شود و اگر به اندازه كافي چالاك نباشيد، كم خواهيدآورد. اين را هم فراموش نكنيد كه در دنياي امروز ورزش تعداد مسابقات در هر رشته اي بسيار بيشتر از گذشته شده و اين امر، همه را فرسوده كرده است.
بدن نبايد خشك شود
شرايط به گونه اي است كه در عمل هيچ ورزشكاري نمي تواند اميدوار به ريكاوري كامل در جريان يك تورنمنت و در حد فاصل هر يك از بازيهاي آن باشد. اينجا است كه نقش آمادگي جسماني و مربيان بدنساز در ورزش مدرن، مهمتر و خطيرتر مي شود. هميشه بايد توان و زوري در ساقها و رانهاي ورزشكار ذخيره نگه داشته شود تا وي بتواند در قبال هر توپ شليك شده توسط رقيب واكنش لازم را نشان بدهد و كم نياورد. اين روزها در جهان رسم است كه براي رسيدن به اين مقصود ورزشكاران را به اتاقهاي كار با وزنه و بدنسازي مي برند و آنجا به تمرينات فيزيكي و كششي هرچه بيشتر وامي دارند. در عين حال پزشكان و كارشناسان بر اين نكته اصرار دارند كه سياست فوق نبايد باعث خشكي بدن يك ورزشكار و كاهش كارايي و انعطاف او شود و نبايد همه چيز را در عضلات در هم پيچيده او جست وجو كرد و برعكس بايد اجازه داد يك واليباليست تند وتيز و آماده بازگشت توپ در هر لحظه باشد.